ناحیه بَلجُوان (Ноҳияи Балҷувон)، این ناحیه(شهرستان) یکی از مناطق دوردست و توریستی کشور تاجیکستان است، بلجوان در ولایت ختلان واقع است او در سال میلادی ۲۰٬۴۸۶ نفر جمعیت داشت.
مرکز این ناحیه، جماعت و شهرک بلجوان است که در ۱۹۰ کیلومتری جنوب شهر دوشنبه و در کرانه رود شوراب‌دریا Шӯробдарё واقع شده‌است. مردم این ناحیه به لهجه‌های از زبان فارسی تاجیکی سخن می‌گویند.

وجه تسمیه

در مورد نام بلجوان، دو نظر عمده وجود دارد، نظر اول این که این واژه از ترکیب واژگان "بلی"+"جوان" ساخته شده است اما نظر غالب محققان این است که این کلمه، دگرگون شده عبارت " بلخیان " است و شکل‌گیری این شهر را بر اساس مهاجرت تعدادی از مردم بلخ به این شهر می‌دانند.
در سال 1886 یک سیاح روس به نام پاکتیلا Покатило از این شهر بازدید کرد و از آبادانی و سرسبزی آن ذکر بسیار کرده است، بر اساس گزارش وی در این زمان حدود 20 هزار قطعه زمین کشاورزی(به قول تاجیکان خواجگی) در این شهر وجود داشت و جمعیت این شهر را .حدود 60 هزار نفر تخمین زده بود. در حالی که امروزه جمعیت این شهر حدود یک سوم آن زمان است

تاریخ باستانی بلجوان

کاوش‌‌های باستان‌شناسی در شهر کوروکسای، در نزدیکی بلجوان امروزی نشان می‌دهد که این محل ۸۰۰ تا ۲۰۰ هزار سال پیش پوشش گیاهی استپی داشته‌است و دشت بی‌‌درختی بوده که در آن حیواناتی چون ببر تیزدندان، زرافه، اسب، کرگدن، میمون و فیل زندگی می‌‌کرده‌اند.

تاریخ معاصر بلجوان

بلجوان در دوران‌‌های گوناگون بخشی از شاهنشاهی ایران بود و بیش از یک هزار سال پیش بخشی از دولت سامانی به‌شمار می‌‌آمد. این منطقه در دهه ۶۰ سده نوزدهم ضمیمه امارت بخارا شد و تبدیل به یکی از بیگ‌نشین‌‌های این امارت شد. اما در سال 1920 به همراه سایر مناطق تابعه بخارا به تصرف شوروی درآمد و مرحله تازه‌ای از حیات خود را آغاز کرد. بر اساس آمار‌ها در طول جنگ جهانی دوم 7696 از این شهر به جبهه‌های نبرد اعزام شدند و بیشتر این افراد نیز کشته شدند.

اقتصاد بلجوان

اقتصاد این ناحیه بر پایه کشاورزی استوار است و البته دامپروری و زنبورداری نیز رونق خاص خود را دارد، در این ناحیه معادن زغال سنگ و بعضی فلزات نیز وجود دارد، اما وجود 200 جشمه مصفا در این ناحیه سبب شده که در سال‌های اخیر گردشگری و توریسم نیز به یکی از منابع توسعه این شهر تبدیل شود.